Materiały na elewacje zewnętrzne są bardzo różnorodne – to zarówno tworzywa sztuczne, jak i surowce naturalne. Każdy z tych materiałów wykazuje odrębne właściwości, które wpływają na trwałość i użytkowość elewacji. Wiele z nich pozwala także osiągnąć bardzo ciekawe efekty wizualne. Przed przystąpieniem do prac warto zapoznać się więc ze wszystkimi możliwościami.
Jak wybrać materiał elewacyjny?
Elewacja budynku pełni nie tylko funkcję estetyczną, ale i praktyczną. Funkcje, jakie spełnia, w dużym stopniu będą wpływać na komfort użytkowania domu i jego trwałość. Najbardziej pożądanymi właściwościami materiałów elewacyjnych są:
- dobra termoizolacyjność,
- paroprzepuszczalność,
- odporność na wahania temperatur,
- wytrzymałość mechaniczna,
- odporność na wilgoć.
Optymalną użytkowość i odporność elewacji uzyskamy, gdy dostosujemy ją do panujących warunków klimatyczno-atmosferycznych oraz typu budowy ścian. Najczęściej pod uwagę bierze się to drugie kryterium. W takich przypadkach używa się:
- dla ścian jednowarstwowych – elewacja zwykle jest niejednorodna. W miejscach narażonych na zamakanie stosuje się klinkier lub nienasiąkliwe gatunki kamienia, zaś w pozostałych nakłada się tradycyjny grubowarstwowy tynk cementowo-wapienny. Niekiedy wykańcza się go silikonowymi lub silikatowymi tynkami cienkowarstwowymi. Zdarza się także wykonywać tzw. elewację suchą z oblicówki drewnianej lub winylowej (tzw. siding).
- dla ścian dwuwarstwowych – najczęściej stosuje się tynki cienkowarstwowe lub lekką elewację suchą wykonaną z desek lub paneli z tworzyw sztucznych.
- dla ścian trójwarstwowych – elewację często wykonuje się z cegieł ozdobnych, które nie wymagają dodatkowego wykończenia. Jako warstwę osłonową stosuje się również cegły pełne lub betonowe bloczki. W tym przypadku jednak należy położyć dodatkowe wykończenie.
- dla ścian szkieletowych – ten rodzaj ścian jest najrzadziej spotykany. W takim przypadku elewację stanowi najczęściej drewniana szalówka. Równie popularna jest obmurówka ceglana lub kształtki betonowe, a niekiedy także tynki cienkowarstwowe nałożone na dodatkową warstwę izolacyjną.
Rodzaje tynków elewacyjnych. Wady i zalety
Tynki elewacyjne są najczęściej wybieranym i uniwersalnym sposobem wykończenia elewacji. Podstawowym kryterium podziału tynków elewacyjnych, jest ich zastosowanie oraz funkcje, jakie spełniają na różnych rodzajach ścian.
W zależności od tego wyróżnia się:
a) Tynki grubowarstwowe
Składają się aż z trzech warstw kryjących: obrzutki z zaprawy cementowej, narzutu cementowo-wapiennego oraz gładzi. Wykonanie tego rodzaju tynku jest czaso- i pracochłonne, a dodatkowo wymaga dużej fachowości. Jest więc niepraktyczne i stosowane w tzw. starej szkole budownictwa. Niemniej tynki grubowarstwowe zapewniają bardzo dobrą izolację akustyczną i są odporne na czynniki atmosferyczne.
b) Tynki cienkowarstwowe
Tynki cienkowarstwowe nakłada się jedną warstwą o grubości od 2 do 10 mm w zależności od rodzaju wybranego produktu. Z reguły są to produkty lekkie i łatwe w użyciu (możemy kupić gotowe masy), a dodatkowo niedrogie. Różnią się jednak właściwościami, takimi jak nasiąkliwość, odporność mechaniczna, paroprzepuszczalność, wodoodporność, czy przyczepność.
Mając na uwadze powyższe cechy, możemy wybrać:
- tynki silikonowe – odporne na wahania temperatur, nasłonecznienie i zanieczyszczenia powietrza. Dzięki właściwościom hydrofobowym doskonale nadają się też do stosowania w miejscach o dużej wilgotności.
- tynki silikatowe – są to tynki o zwiększonej przyczepności i elastyczności. Są bardziej plastyczne, dzięki czemu nie kruszą się, nie odspajają od podłoża i nie pękają. Zapewniają również budynkowi doskonałą ochronę przed korozją biologiczną.
- tynki silikonowo-silikatowe – cechują się bardzo dużą wytrzymałością, elastycznością oraz przyczepnością. Warto zwrócić uwagę również na wysoką estetykę takich tynków – nie odkształcają się i są mało podatne na zabrudzenia.
- tynki akrylowe – ich największymi zaletami są trwałość oraz plastyczność. Ponadto tynki akrylowe nie kruszą się i bardzo długo zachowują doskonały wygląd. Niestety, ze względu na ich niską paroprzepuszczalność nie zastosujemy ich na ocieplenie wykonane z wełny mineralnej.
- tynki mineralne – te mieszanki cementowe są najtańsze z całego zestawienia, ale też najmniej elastyczne i łatwo nasiąkające wodą. Mimo to są godne uwagi ze względu na dobre parametry paroprzepuszczalności, dużą odporność mechaniczną oraz uniwersalność zastosowania. Można je nakładać zarówno na ocieplenie ze styropianu, jak i wełny mineralnej.
Inne często stosowane materiały elewacyjne
Wykonując elewację budynku, niekoniecznie musimy stawiać na tradycyjny tynk. Dużą popularnością cieszą się też materiały naturalne, beton, a nawet tworzywa sztuczne.
Najczęściej wykorzystywane materiały oraz ich zalety to:
a) Cegła/klinkier
Jako materiał elewacyjny ceniona jest nie tylko za walory estetyczne, ale również za wytrzymałość i odporność na czynniki atmosferyczne. Największą zaletą cegły jest jednak jej doskonała termoizolacyjność i ognioodporność. Rzadko stosuje się cegły pełne, częściej zaś lekkie płytki klinkierowe.
b) Drewno
Idealnie wpisuje się w trendy ekologiczne i tworzy harmonijny wygląd budynku. Można przy tym zastosować drewno, które najbardziej odpowiada nam pod względami praktycznymi i estetycznymi. Na uwagę zasługuje jednak przede wszystkim zdolność do oddawania pary wodnej oraz dość dobra termoizolacja drewna. Stosunkowo prosty (choć czasochłonny) jest również montaż drewnianych desek, które mocuje się do rusztu wykonanego z drewnianych łat. Trzeba jednak pamiętać o tym, że drewniana elewacja musi być zaimpregnowana i poddawana renowacji co kilka lat. Inaczej będzie płowieć i próchnieć pod wpływem wilgoci i promieni UV.
c) Kamień
Do wykonania elewacji wykorzystuje się między innymi piaskowiec, marmur, bazalt, wapień lub granit. Wszystkie z nich są niezwykle efektowne i pozwalają na tworzenie różnorodnych, naturalnie wyglądających kompozycji. Tak wykonane elewacje są odporne na wilgoć i mróz. Nie wymagają także częstej konserwacji i łatwo je czyścić.
d) Beton
Największą popularnością cieszą się kształtki betonowe imitujące naturalny kamień. Beton wykazuje się wysoką wytrzymałością na zginanie, mrozoodpornością i odpornością na promieniowanie słoneczne. Na rynku dostępne są także betonowe płyty pokryte specjalnymi powłokami hydrofobowymi lub impregnatami zabezpieczającymi je przed wysoką temperaturą i działaniem wody.
e) Panele z tworzyw sztucznych
Panele z PCV lub włóknocementu są jednym z najbardziej praktycznych i najprostszych do wykonania elewacji. Układa się je na stelażach i mocuje za pomocą gwoździ lub haczyków. Nie wymagają impregnacji i bardzo łatwo można utrzymać je w czystości.
Wykonanie i pielęgnacja elewacji
Jeśli chcemy, by materiał elewacyjny zachował swoje właściwości, musi zostać nałożony w sposób poprawny. Nie bez znaczenia jest również to, KIEDY tę elewację wykonamy. Należy koniecznie uwzględnić:
- czas, jaki upłynął od zakończenia robót mokrych oraz rodzaj okładziny – suche elewacje zazwyczaj mocuje się po 2 lub 3 tygodniach od zakończenia robót. Po tym czasie mury zewnętrzne powinny być już odpowiednio suche. Tynkowanie natomiast można rozpocząć nie wcześniej niż po 2-3 miesiącach od ukończenia budowy.
- rodzaj ścian – prace możemy przyspieszyć w przypadku ścian szkieletowych i wykonać elewację natychmiast po wybudowaniu. Ściany tego typu nie wymagają bowiem schnięcia.
- warunki pogodowe – przyjmuje się, że optymalnym terminem dla elewacji tynkarskich i mocowanych na zaprawę klejową jest późna wiosna (maj-czerwiec) lub wczesna jesień (wrzesień-październik). Nie występują wtedy duże wahania temperatur ani intensywne deszcze. Dodatkowo wilgotne powietrze zapobiega odpływaniu wilgoci ze spoiwa i przyczynia się do lepszego wiązania. Trzeba również pamiętać o tym, by tynków elewacyjnych nie nakładać w temperaturach poniżej 5°C.
Takie postępowanie pomoże uniknąć późniejszych problemów z elewacją. Najczęstszymi z nich są:
- murszenie ścian na skutek nagromadzonej wilgoci;
- rozwój pleśni i glonów;
- pękanie i odspajanie się elewacji od podłoża;
- nierównomierne wybarwienie ścian;
- zmniejszenie wytrzymałości elewacji na skutek odparowywania wody;
- wypłukanie spoin.
Dopełnieniem prawidłowego montażu elewacji jest jej późniejsza konserwacja.. W większości przypadków – betonu, kamienia, drewna, tworzyw sztucznych – do czyszczenia można używać ciepłej wody lub delikatnego środka myjącego dedykowanego konkretnemu materiałowi. Elewacje z tynku, drewna lub paneli z tworzywa sztucznego można też myć myjką ciśnieniową, jeśli są one mocno zabrudzone lub pojawił się na nich zielony nalot. Poza tym warto zabezpieczyć je środkiem glonobójczym, a drewno zaimpregnować.
