Podczas budowy własnego domu należy zwrócić uwagę na wiele kwestii. Poza budową samego budynku mieszkalnego trzeba zadbać o odprowadzanie ścieków. Zdarza się, że instalacja szamba jest jedynym sposobem, który umożliwia sprawne odprowadzanie nieczystości. 

Budowę wspomnianego zbiornika należy zastosować szczególnie w przypadku wysokiego poziomu wód gruntowych. Bywa również, że działka, na której się budujesz, jest zbyt mała, by móc sprawnie korzystać z przydomowej oczyszczalni ścieków.

Możliwe jest też, że budowa wspomnianej oczyszczalni jest dla Ciebie nieopłacalna, z powodu małej ilości produkowanych ścieków. Zanim podejmiesz decyzję, dowiedz się, na co należy zwrócić uwagę, podczas przymierzania się do budowy szamba.

Warunki budowy szamba na działce

Przed tym, jak poznasz szczegóły techniczne dotyczące budowy samego zbiornika na nieczystości, warto zapoznać się, jak to wszystko prezentuje się od strony prawnej.  Warunki odnośnie do budowy oraz parametrów szamba na Twojej działce reguluje przede wszystkim Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.  w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Według wspomnianego rozporządzenia, zbiorniki na nieczystości ciekłe należy zbudować jedynie na działkach budowlanych, które nie mają możliwości przyłączenia się do sieci kanalizacyjnej. Nie możesz jednak zbudować szamba na terenie, który podlega szczególnej ochronie środowiska i jest narażony na powódź, bądź jest to teren zalewowy.

Zbiorniki na szambo powinny mieć przede wszystkim szczelne dno i nieprzepuszczalne ściany oraz oczywiście otwór do usuwania nieczystości. Poza tym odpowietrzenie musi być wyprowadzone na co najmniej pół metra ponad poziom gruntu. Rozporządzenie reguluje również odległości pokryw i wylotów od domu jednorodzinnego. Dlatego powinny być to następujące odległości: 5 metrów od okien i drzwi zewnętrznych i 2 metry od granicy działki, drogi lub chodnika. Należy także  zachować co najmniej 15 metrów od ujęcia wody, co jest tutaj szczególnie ważne.

Wspomniane wartości są przewidziane dla szamba o pojemności do 10 m3. W przypadku zbiornika od 10 m3 do 50 m3 pojemności, odległości te wnoszą: 30 od drzwi i okien zewnętrznych, 10 metrów od ulicy drogi oraz 7,5 metra od granicy działki sąsiedniej. Odległości od granicy działki mogą być mniejsze, jeśli sąsiadują z takimi samymi pojemnikami na nieczystości.

Ponadto kolejne przepisy narzuca Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 października 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać telekomunikacyjne obiekty budowlane i ich usytuowanie. Rozporządzenie mówi tu o zachowaniu przynajmniej 1,5 m od przewodów gazowych oraz wodociągowych.

Ponadto należy też zachować 0,5 m od kabli telekomunikacyjnych i 0,8 m od przewodów energetycznych. Zdarza się, że w niektórych przypadkach nie da się zachować wspomnianych w rozporządzeniach odległości. W tym wypadku właściwy organ w decyzji o warunkach zabudowy wraz z państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym mogą ustalić mniejsze odległości.

Takie decyzje są oczywiście rozpatrywane po wniosku samego właściciela działki. Do budowy szamba nie potrzeba też pozwolenia na budowę, o ile zbiornik nie jest większy niż 10 m3. Należy jedynie zgłosić budowę w starostwie lub urzędzie.

Warto przy budowie szamba przewidzieć takie miejsce, które umożliwi swobodny dojazd szambiarki do zbiornika. Przemyśl też wykopanie drenażu rozsączającego, który pozwoli na odprowadzenie nadmiaru wody ze zbiornika. W tym wypadku same ścieki będą osadzać się na dnie, a pojemnik może być opróżniany nieco rzadziej, niż bez tego rozwiązania.

Rodzaje szamba

Obecnie na rynku istnieją jedynie dwa rodzaje zbiorników na nieczystości ciekłe. Należą do nich szamba wykonane z tworzywa sztucznego oraz szamba z betonu, każde z tych rozwiązań ma swoje wady i zalety.

Szamba z tworzywa sztucznego

Tego rodzaju zbiorniki są wygodniejsze w instalacji, montaż jest szybki i nie potrzeba do niego specjalistycznych urządzeń. Tak jak wspomniano w rozporządzeniu, szambo musi być szczelne. Takie właśnie są zbiorniki wykonane z tworzywa sztucznego. Jeżeli pojemnik z plastiku został wykonany jednolicie, czyli nie ma żadnych szwów lub zgrzewów, to masz pewność o jego szczelności. Co za tym idzie, nie ma obaw o żadne wycieki, a zbiornika nie trzeba dodatkowo uszczelniać.

Plastikowe pojemniki zwykle wykonywane są z polietylenu, który wykazuje dużą odporność chemiczną, dzięki czemu nie zachodzi w nich korozja chemiczna. Polietylen cechuje się też niską wodochłonnością. Zbiorniki z tego materiału są lekkie, co bardzo ułatwia nie tylko montaż, ale również transport na miejsce instalacji.

Plastikowe szamba są także ekologicznym rozwiązaniem. Gdy taki zbiornik nie będzie już przez Ciebie używany, to można dla niego znaleźć inne zastosowanie. Przede wszystkim podlega on recyklingowi. Co więcej, po wyczyszczeniu pojemnika, można zbierać w nim deszczówkę lub stworzyć z niego osadnik do przydomowej oczyszczalni ścieków. Istnieje też opcja odstąpienia go innemu użytkownikowi.

Niestety to rozwiązanie ma niższą wytrzymałość na obciążenia od szamba betonowego. Dlatego podczas instalacji oraz użytkowania należy ściśle trzymać się zaleceń producentów zbiorników.  W przypadku, gdy przewidujemy spore obciążenia i na przykład, nad zbiornikiem ma parkować samochód, to powinno się go dodatkowo zabezpieczyć.

Dobrym rozwiązaniem będzie tutaj płyta nośnia, która wykonana jest z żelbetu. Szambo plastikowe należy również zakotwiczyć w gruncie. W przeciwnym wypadku duży poziom wód gruntowych może wypchnąć je ze wkopu.

Przy umieszczeniu takiego zbiornika, wykop powinien być o 1 metr większy, niż wymiar zbiornika. Samo dno powinno być wypoziomowane i równe oraz usypane 30-centymetrową mieszanką piasku  i cementu. Ponadto, przy zakopywaniu pojemnika przestrzenie między nim a ściankami wykopu powinno zasypać się mieszanką w proporcji 1m3 piasku na 100 kg cementu. Szambo należy również wypełniać wodą wraz z postępem zakopywania. Woda powinna być zawsze o 10 centymetrów wyżej niż poziom mieszanki.

Szamba betonowe

W tym przypadku wyróżnia się kilka możliwości na budowę zbiornika. W sprzedaży dostępne są na przykład gotowe szamba betonowe, zbiorniki wykonane z kręgów oraz takie, które betonuje się na miejscu.

Szamba betonowe sprzedawane w całości

Zdecydowaną zaletą gotowych zbiorników na ścieki jest ich o wiele większa wytrzymałość na obciążenia niż w przypadku zbiornika z plastiku. Takie pojemniki są często wykonywane podczas jednego cyklu roboczego, dzięki czemu są również bardzo szczelne i zwarte. Od strony wewnętrznej szambo betonowe pokrywa się mieszanką uszczelniającą i masą asfaltowo-kauczukową, która tworzy twardą skorupę. Dodatkową zaletą tego rozwiązania jest to, że można zamówić wielokomorowe pojemniki.

Zbiorniki tego rodzaju wymagają jedynie gotowego wykopu, a montaż przeprowadza się przy pomocy dźwigu, z uwagi na kilkutonową masę pojemnika. To właśnie ciężar szamba betonowego jest jego głównym minusem. Aby zapewnić bezproblemową instalację, na posesji przyda się sporo miejsca dla ciężkich maszyn, które przywiozą zbiornik na nieczystości.  Górną pokrywę po nałożeniu wiąże się  klejem montażowym, który jest odporny na wilgoć i mróz. Po osadzeniu zbiornika należy też umieścić na nim komin inspekcyjny.

Szambo z kręgów betonowych

Szambo z kręgów to stosunkowo tania opcja, pojedyncze kręgi są szeroko dostępne. Co więcej, łatwo można je przetransportować, a sama instalacja nie wymaga tak dużego wykopu, jak pozostałe rodzaje zbiorników. W przypadku samodzielnej budowy trzeba wykonać wykop metodą studniarską. W tym przypadku wystarczy wykopać miejsce na jeden krąg szamba, po jego umieszczeniu usuwa się ziemię i układa kolejne kręgi aż do uzyskania odpowiedniej pojemności.

Na końcu należy oczywiście zabezpieczyć dno.  W tym celu na dnie należy położyć warstwę cienkiego betonu oraz uszczelnić ją z pierwszym kręgiem zaprawą wodoszczelną. Istnieje też prostsze rozwiązanie, czyli zakup kręgu z gotowym dnem. Jednak w przypadku gotowego dna od razu trzeba wykopać głęboki dół, w którym po kolei ułożymy następne kręgi.  Należy też pamiętać o uszczelnieniu łączeń między poszczególnymi segmentami zbiornika, na rynku dostępne są również specjalne uszczelki. Ostatni krąg szamba pokrywa się płytą z żeliwnym włazem.

Mimo uszczelnienia takiego zbiornika nadal istnieje szansa na wycieki, co jest największą wadą tego typu szamba.

Szambo betonowane na miejscu

Szambo budowane na miejscu wymaga wcześniejszego projektu, zaletą takiego zbiornika jest to, że może mieć niestandardowy wymiar. Co więcej, nie ma większego problemu z wystawieniem go na duże obciążenia. Ponadto takie szambo można również wykonać wielokomorowo. Taki zbiornik cechuje się też dużą szczelnością.  Budowa może jednak potrwać nawet kilka tygodni.

Wykonawcy szamb do jego budowy używają betonu zbrojonego o grubości przynajmniej 15 cm. Beton użyty do konstrukcji powinien spełniać warunki klasy B20.  Oczywiście takie szambo jest również dodatkowo uszczelniane wodoszczelną zaprawą. Szambo wykonane na miejscu budowy nie wymaga kotwiczenia oraz dodatkowego zabezpieczania przed wodą z gruntu. Zdecydowaną zaletą tego rodzaju zbiornika jest to, że doprowadzenie rury kanalizacyjnej można wykonać w wybranym przez siebie miejscu.

Koszty przydomowego szamba

Koszty szamba zależą przede wszystkim od jego rozmiaru, sposobu wykonania i wytrzymałości. Ceny plastikowych pojemników zaczynają się już od około 1500 zł. Pojemniki, których rozmiar wynosi 10 m3 kosztują w okolicach od 5000 do 7000 zł.

Gotowe pojemniki betonowe mają nieco bardziej przystępne ceny. Gotowy zbiornik na nieczystości czyste o wymiarze 10 m3 zakupisz już za około 2000 zł. Do tej ceny należy też doliczyć koszt transportu zbiornika. W przypadku kręgów betonowych trzeba liczyć się z ceną około 200 zł za pojedynczy krąg. Cena kręgu z dnem to w okolicach 500 zł, a cena pokrywy betonowej może oscylować w okolicach 300 zł.

Należy też pamiętać, że lepiej zakupić mniejszą ilość większych kręgów, ze względu na mniejszą ilość łączeń, które mogą przeciekać. Warto również doliczyć koszty wynajęcia wykonawcy, a to jest w dużej mierze uzależnione od lokalizacji, w której mieszkasz.  O cenie szamba betonowego na miejscu budowy decyduje zbyt wiele warunków, by łatwo je określić. W tym przypadku wykonawcy nie podają konkretnych cen. Wiedzę o nich, zdobędziesz po konsultacji z konkretnym wykonawcą.

Wybierając szambo, dolicz też koszty wykopu. Cena tego rodzaju usługi może oscylować w granicach 1000 złotych, w zależności od wykonawcy. Koniecznie zwróć też uwagę, czy firma, u której zamawiasz zbiornik, posiada ciężki sprzęt, który przetransportuje go i zainstaluje. Unikniesz dzięki temu większych kosztów wynikających z wynajmu sprzętu.

Niektórzy wykonawcy oferują również usługę wykonywania specjalnych otworów, które umożliwiają odprowadzanie szamba bez wjazdu na posesję. Jest to szczególnie przydatna opcja, gdy Twoja działka ma bardzo ograniczone miejsce. Koszty takiej instalacji zaczynają się od około 250 złotych, w zależności od firmy, która się tego podejmie

Dochodzą również koszty podłączenia zbiornika do budynku. Cena za tę usługę może wynosić od 50 do 100 zł, w zależności od tego, czy zbiornik ma już gotowy otwór na podłączenie, czy trzeba będzie taki wykonać. Nie warto jednak kierować się jedynie ceną zarówno podczas wyboru, jak i instalacji. Czasami być może uda się oszczędzić kilkaset złotych, jednak trafiając na niewłaściwego wykonawcę, stracisz o wiele więcej pieniędzy, gdy cała konstrukcja okaże się wadliwa.

Jaka pojemność szamba?

Pojemność wszystkich rodzajów zbiorników na nieczystości powinna być przede wszystkim podyktowana ilością mieszkańców domostwa. Obecne zużycie wody na jedną osobę wynosi w okolicach 150 litrów na jeden dzień. Tak więc, aby obliczyć odpowiednią pojemność szamba, trzeba pomnożyć ilość wody, która przypada na jedną osobę przez liczbę mieszkańców terenu. Wynik należy przemnożyć przez 14 dni (to maksymalna ilość dni, po których szambo powinno być opróżniane).

Jeśli wyliczenia wskazują na liczbę wybiegającą poza standardowe wymiary szamba, to najlepiej będzie zaokrąglić ją w górę. Ostatecznie na rodzinę czteroosobową zbiornik na nieczystości ciekłe powinien mieć pojemność w przybliżeniu 10 m3.

Być może wybrałeś pojemnik na nieczystości, który będzie budowany bezpośrednio na Twojej działce. W tym przypadku jego pojemność będzie raczej niestandardowa. Dlatego przed budową upewnij się, jaką pojemność zbiorników mają pojazdy, które będą przyjeżdżać, by opróżniać szambo.

W tym celu zadzwoń do firmy, z którą masz zamiar podpisać umowę.

Zabezpieczenie i eksploatacja szamba

Nawet najlepiej wykonany pojemnik na nieczystości może w końcu ulec uszkodzeniom, jeżeli nie dba się o niego w odpowiedni sposób. Istnieje szereg potencjalnych czynników, na które należy zwrócić uwagę podczas eksploatacji szamba, jednym z nich jest mróz. Odpowiednio zainstalowany i eksploatowany zbiornik nie powinien zamarzać nawet podczas mroźnych zim. Jeżeli wybudowane przez Ciebie szambo jest wykorzystywane również w okresie zimowym, to nie ma możliwości, aby zawartość pojemnika zamarzła. To ze względu na zachodzące we wnętrzu procesy.

Jeśli jednak instalujesz szambo na przykład przy domku letniskowym, to przed zimą powinieneś je koniecznie opróżnić. Dzięki temu unikniesz rozwoju mikroorganizmów oraz zapobiegniesz zamarzaniu zawartości, która może spowodować nawet rozsadzenie pojemnika. Rury kanalizacyjne powinieneś umieścić przynajmniej na głębokości 20 centymetrów poniżej poziomu przemarzania ziemi.

Pojemnik z nieczystościami należy oczywiście regularnie opróżniać, aby uniknąć przepełnienia. Jeśli wolisz uniknąć cyklicznego zaglądania do zbiornika w celu kontroli jego stanu, wyposaż się  w sondę przepełnienia. Taki sygnalizator wiąże się z kosztem w wysokości około 200 złotych i najlepiej zamontować go od razu przy budowie zbiornika. Pozwoli Ci to oszczędzić większych kosztów. Zwykle sprzedaje się go w formie pływaka lub urządzenia z przekaźnikiem radiowym, który poinformuje o przepełnieniu pojemnika.

Warto również wyposażyć się w specjalne preparaty bakteryjne. Stosuje się je raz na kilka–kilkanaście dni. Dzięki ich zastosowaniu można zredukować nieprzyjemne zapachy czy ułatwić opróżnianie pojemnika przez upłynnianie osadów. Co jest szczególnie ważne, ponieważ osady na dnie zbiornika mogą go wypłycać i generować zanieczyszczenie wód gruntowych.

Zastosowanie preparatów powoduje rozpuszczanie się osadów oraz pozwala na rzadsze opróżnianie zbiornika. Pamiętaj również, by prowadzić dokumentację z opróżniania przydomowego szamba. Jeśli nie będziesz posiadał odpowiednich dokumentów, które poświadczą o opróżnianiu pojemnika, możesz zostać ukarany grzywną przez władze gminy.

Poza regularnym opróżnianiem warto też systematycznie czyścić zbiornik. Mimo używania preparatów, na dnie szamba mogą gromadzić się różne odpady, które nie zawsze są usuwane przez pojazd asenizacyjny. Długotrwałe utrzymywanie się nieczystości na dnie zbiornika może prowadzić do jego uszkodzenia, a co za tym idzie–nieszczelności.